Szukając kadrów do zdjęć IR trzeba zwracać uwagę na nieco inne rzeczy niż przy normalnej fotografii. Nie chodzi o to, że kompozycja w podczerwieni jest inna, ale buduje się ją z nieco inaczej dobranych składowych.
Klocki do składania kadrów
Kadry buduje się z takich elementów, jak linie, kształty, kolory, powtarzające się motywy czy obszary jednolite, pozbawione detali (przestrzeń negatywna). Normalnie układa się kompozycję z tego, co widać: jeśli my widzimy coś gołym okiem, to aparat też to zarejestruje. W fotografii IR jest nieco inaczej, bo nasze oczy rejestrują światło widzialne, a aparat – widmo podczerwone. W efekcie to, co dla nas jest różnicujące – np. kolorowe graffiti na murze, w podczerwieni nie będzie ani kolorowe, ani wyraziste, a w pewnych sytuacjach w ogóle może nie być widoczne. Z drugiej jednak strony niektóre zestawienia są znacznie bardziej widoczne w świetle IR niż w paśmie widzialnym. Tak na przykład drewniany dom wśród krzaków dla widza nie będzie się wyróżniał, natomiast dla aparatu rejestrującego podczerwień – kontrast między liśćmi a belkami będzie mocny. Dlaczego?
W podczerwieni jest tylko kolor… niebieski
Wszelkie farby i barwniki są przygotowane z myślą o świetle widzialnym, a zdecydowana większość z nich w podczerwieni nie ma swoich właściwości. Natomiast w świetle IR jasność motywu zależy przede wszystkim od rodzaju materiału, z jakiego jest on wykonany. Liście są bardzo jasne, drewno ciemne, a farby… mają kolor, ale zależy on od spoiwa (czyli bazy farby), a nie od pigmentu. Wszystkie farby olejne będą wyglądały podobnie w podczerwieni, bez względu na swój widzialny kolor, mogą się natomiast różnić od farb na bazie akrylu. Co ciekawe, nawet gdy pigment zwietrzeje czy w inny sposób zaniknie, a spoiwo farby przetrwa, w podczerwieni będzie widać różnicę. Przykładem jest zdjęcie z łódkami, które wszystkie gołym okiem wyglądały tak samo, a w podczerwieni wyszło, że dwie z nich były pokryte substancją nietypowo odbijającą IR. Co jednak ciekawe, elewacje, dachy czy okiennice malowane na niebiesko, w podczerwieni… też będą niebieskie. To jedyny kolor, który ma szansę zachować barwę niezależnie od sposobu fotografowania go.
Patrz na materiał, nie na kolor
Skoro nie barwy i farby różnicują przedmioty przy zdjęciach IR, to co? Otóż przede wszystkim materiał, z którego one są. W podczerwieni jasność kamienia będzie inna niż rośliny, a bawełny inna niż tkaniny syntetycznej. Nie jest bowiem prawdą popularny mit, jakoby w podczerwieni ubranie stawało się niewidoczne, natomiast zmienia ono kolor i nagle zaczyna być widać, które fragmenty zostały wykonane z tkanin naturalnych, a które to syntetyczne wstawki.
Próbując ocenić jak scena będzie wyglądała na zdjęciu podczerwonym trzeba bardziej zwracać uwagę na to, z jakiego tworzywa są obiekty, niż na ich barwę czy jasność. Na fotografii infrared barwy znikną, a jasności się zmienią.
Kompozycja w podczerwieni nie tylko dla materiałoznawców 😉
Nie namawiam do tego, aby przed rozpoczęciem przygody z fotografią podczerwoną podjąć studia materiałoznawcze, ale żeby po prostu zwracać uwagę na tworzywo, czego fotografowie nie robią. Jesteśmy wyczuleni na odcienie, barwę światła, kontrast, ale nie zaprzątamy sobie głowy, czy przed obiektywem mamy prawdziwy marmur czy lastryko. Tymczasem sceneria, która gołym okiem jest nijaka i mało kontrastowa, w podczerwieni może wyjść bardzo kontrastowa, jeśli znajdują się na niej rzeczy z różnych materiałów. Łatwo przegapić sceny mające potencjał dla zdjęć podczerwonych, bo gołym okiem one będą wyglądały inaczej.
Z pomocą przychodzi oczywiście doświadczenie i po pewnym czasie zauważa się sceny, dla których kompozycja w podczerwieni ładnie zagra. Zanim jednak to doświadczenie nadejdzie, pozostaje zwracać uwagę na materiały albo… robić zdjęcia próbne. Przy aparacie przerobionym na IR takie próbne strzelanie nie jest zadaniem żmudnym, nie wymaga rozkładania statywu. Jeśli dodatkowo na podczerwień mamy przerobiony aparat z wizjerem elektronicznym (bezlusterkowiec lub kompakt), to można po prostu popatrzeć przez taki wizjer.
Więcej do poczytania o podstawach fotografowania w podczerwieni na Fotezji, a okazją do ćwiczeń i dyskusji będą najbliższe warsztaty „Czarowne Świętokrzyskie” (jeśli słońce dopisze, a jak nie dopisze, to zamiast o IR będzie o dramatycznym niebie 😉 ). Mamy jeszcze parę wolnych miejsc, więc zapraszamy!